«Заброшенные хутора: как пустеют воронежские деревни. Еланский» ятпа Раҫҫейӗн информацин агентствин Воронежри пайӗ тишкерӳллӗ статья пичетленӗ. Журналистсем регионти пӗтсе пыракан пӗчӗк ялсемпе паллаштаракан хӑйсен проекчӗн черетлӗ материалӗнче Еланский поселокпа паллаштарнӑ.
Еланский поселокра паян 15-е яхӑн ҫын пурӑнать иккен. Вӗсенчен чи асли — 78-та, ҫамрӑкраххи — 37-ри хӗрарӑм.
Тахҫан вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗ ура ҫинче ҫирӗп тӑнӑ. Вӑл аркансан ял ҫыннисем пысӑкрах ялсене е хуланалла тапса сикнӗ. Ял пушанса юлнӑ.
61 ҫулти Сергей Фроловпа 16 ҫул ӗнтӗ пӗр хуҫалӑх тытса пурӑнакан 57-ри Елена Соснова — Воронеж тӑрӑхне 33 ҫул каялла Чӑвашран куҫса кайнӑ. Иккӗшӗн те малтанхи мӑшӑрӗсенчен икшер ача. Елена ҫичӗ юта хӗр тусӗ кайнӑ хыҫҫӑн тухса кайнӑ. Вӗсем патне Чӑваш Енри тӑванӗсем час-часах пырса ҫӳреҫҫӗ иккен. Вӗсене чӑваш кукӑлӗпе хӑналаҫҫӗ. Ҫапла пӗлтернӗ ентешӗмӗр журналистсене.
Раҫҫейӗн тӗп прокуратури регионсенче ҫул ҫитменнисен харпӑр вӑрттӑн информацине саккуна пӑсса пухнине тупса палӑртнӑ. Кун пирки Раҫҫейӗн тӗп прокурорӗн пӗрремӗш ҫумӗ Александр Буксман каласа кӑтартнӑ.
«Правда ПФО» (чӑв. «Федерацин Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи Терӗслӗх») интернет-кӑларӑм хыпарланӑ тӑрӑх, Александр Буксман ачасен харпӑр вӑрттӑн информацине пухнӑ тӗслӗхсене асӑрхани ҫинчен Федераци Канашӗн комитечӗсен пӗрлехи ларӑвӗнче пӗлтернӗ.
«Чӑваш Республикинче, Воронеж тата Мускав облаҫӗсенче коммерци пӗрлӗхӗсем «Ал лаппи» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май ачасен ал лапписене ашшӗ-амӑшӗнчен ирӗк ыйтмасӑрах сӑн ӳкернӗ, ҫапла майпа вӗсем шкулсенче кӳрекен пулӑшусемшӗн электрон мелпе тӳлеме майсем тӑвасшӑн пулнӑ», — ӑнлантарнӑ Раҫҫейӗн тӗп прокурорӗн пӗрремӗш ҫумӗ.
Ҫавӑн пекех каласа хӑвармалла, Александр Буксман пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасен биометрика информацине урӑх тӗллевпе те пуҫтарнӑ.
MediaGun дата-журналистикӑн агентстви Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчи урамсен ячӗсене тишкернӗ. Ун валли вӑл Федерацин информаципе адрес тытӑмӗн кӑтартӑвӗсене тӗпе хунӑ.
Раҫҫейӗн кашни регионӗнчех Совет саманин сӗмӗ сисӗнет: ҫав вӑхӑт ыйтнине тӗпе хурса панӑ ятсем пур ҫӗрте те чылай. Чӑваш Енре совет саманипе ҫыхӑннӑ урамсем — 22,4 процент. Мӑкшӑ Республикинче ун пеккисем — 28,45 процент, иккӗмӗш вырӑнта — Воронеж облаҫӗ (25,41%).
Ҫав вӑхӑтрах кашни регион хӑй паттӑрне сума суни сисӗнет иккен. Пирӗн республикӑра вӑл, паллах, — чӑвашсенчен пуҫласа тӗнче уҫлӑхне парӑнтарнӑ ентешӗмӗр, Сӗнтӗрвӑрри ҫӗрӗ ҫинче ҫуралнӑ Андриян Николаев. Ун ячӗллӗ урамсене пирӗн тӑрӑхра та журналистика 158 таран шутласа кӑларнӑ.
Чӑваш Енӗн прокуратурине учитель тата хаҫатҫӑ пулнӑ ҫын ертсе пырӗ. Республикӑн Патшалӑх Канашӗн паянхи сессийӗнче тӑван тӑрӑхӑмӑрӑн прокурорӗн кандидатурине пӑхса тухнӑ. Малтан эпир урӑх МИХа таянса пӗлтерни тӳрре килчӗ: ку пукана Адыгея прокурорне Василий Пословские сӗннӗ. Татӑклӑ сӑмаха РФ Президенчӗ Владимир Путин калӗ — прокурора ҫирӗплетекен хушӑва вӑл алӑ пусать.
Раҫҫейӗн генпрокурорӗ Юрий Чайка сӗннӗ кандидатура прокуратура тытӑмӗнче виҫӗ теҫетке ҫул ытла тӑрӑшать. Юлашки ҫулсенче вӑл Адыгейӑра ӗҫленӗ. Правӑна сыхлакан тытӑма куҫиччен Воронеж облаҫӗн ҫынни Василий Пословский учительте те ӗҫленӗ, район хаҫатӗнче литература сотрудникӗнче те, комсомол органӗнче те. Чӑваш парламенчӗн хӑш-пӗр депутачӗ калашле, Совет саманинче пиҫӗхнӗ. Парламентарисен кашни ыйтӑвне те вӑл тивӗҫлипе хуравларӗ.
Чӑваш Енӗн прокурорӗнче Сергей Легостаев нумай вӑхӑт ӗҫлемерӗ. Ҫӗнӗ тивӗҫе 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнчен 5 ҫуллӑха кӳлӗннӗскере должноҫрен хӑтарасси пирки иртнӗ эрнере РФ Президенчӗн указӗ тухрӗ. Чӑваш Ене киличчен Сергей Легостаев Кисан облаҫӗн прокуратурине ертсе пынӑ.
Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн ҫак эрнере иртекен сессийӗнче республика прокуратурин кандидатурине пӑхса тухмалла. Апла тума саккун хистет. «Правда ПФО» журналисчӗ Александр Белов пӗлтернӗ тӑрӑх, ку должноҫе Адыгея прокурорӗ Василий Пословский йышӑнма пултарать текен сӑмах ҫӳрет. Пакунлӑ ҫав ҫын 1961 ҫулта Воронеж облаҫӗнче ҫуралнӑ. Прокуратура органӗсенче 1984 ҫултанпа ӗҫлет. Тула облаҫӗн прокурорӗнче тӑхӑр ҫул тимленӗ. Адыгея прокурорӗнче вӑл 2011 ҫултанпа тӑрӑшать. Авланнӑ. Икӗ ача ашшӗ.
Воронеж облаҫӗнче нумаях пулмасть «Русь песенная, Русь мастеровая» (чӑв. Юрӑллӑ Руҫ, ӑсталлӑ Руҫ) Пӗтӗм Раҫҫейри фестиваль иртнӗ. Унта хамӑр ҫӗршыври тӗрлӗ халӑх культурине кӑтартнӑ май чӑвашсем те сумлӑ вырӑн йышӑннӑ.
«Чӗрӗ ремесло» курав-ярмӑрккӑна ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчен ҫӗр ытла ӑста пухӑннӑ. Вӗсенчен хӑшӗсем тӑмран ӑсталаҫҫӗ, теприсем — тимӗрҫӗсем, виҫҫӗмӗшӗсем мамӑкран хитре япала ҫыхаҫҫӗ... Пирӗн республикӑри халӑх пултарулӑхӗн центрӗн фольклор енӗпе тӑрӑшакан методисчӗ Светлана Тяхмусова хӑй те декоративлӑ прикладной ӳнер ӑсти пулнӑ май чӑваш наци тумтирӗпе паллаштарнӑ.
Фестивале уҫма 30 ытла ушкӑн пырса ҫитнӗ. Вӑл шутра Йӗпрӗҫ районӗнчи «Эревет» халӑх фольклор ушкӑнӗ те (ертӳҫи — Александр Федулов). «Эреветпе» пӗрле куракансем те ташша тухнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 3–5-мӗшӗсенче Воронеж облаҫӗнчи «Воронежское» ӑратлӑх енӗпе ӗҫлекен предприятире техник-осеменаторсен Пӗтӗм Раҫҫейри конкурсӗ иртнӗ. Кун пек ӑмӑртӑва икӗ ҫулта пӗрре йӗркелеҫҫӗ. Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртӑва регионсенче ҫӗнтернисем пухӑнаҫҫӗ.
Чӑваш Енрен унта Комсомольски районӗнчи «Рассвет» (чӑв. Шурӑмпуҫ) ял хуҫалӑх копперативӗнчи Петр Зверев хутшӑннӑ. Ку енпе тӑрӑшакансем хушшинче арҫынсем сайра. Каҫал тӑрӑхӗнче те ҫавах. Петр Васильевич профессии ӑсталӑхӗн ӑмӑртӑвӗсенче яланах хастар. Кӑҫалхипе икӗ хутчен вӑл республикӑра ҫӗнтерсе Раҫҫей шайне ҫитме тивӗҫнӗ. Маларах ун пек шайри конкурса 2008 ҫулта хутшӑннӑ.
Хальхи ӑмӑртӑва 60 ытла регионти 80 ытла специалист хутшӑннине пӗлтерет Петр Зверев. «Малти вырӑна тухман пулин те хутшӑнни паха», — тет вӑл.
Ӗҫлеме чӑваш арӗ-арӑмӗ ют региона ҫӳренине пӗлетпӗр-ха. Каҫал енче те инҫете тухса каяҫҫӗ.
Районти халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центр кашни ҫулах ӗҫсӗр ҫынсене Мускав, Чулхула тата Воронеж облаҫӗсене ӑсатни пирки хыпарлать район администрацийӗн сайчӗ. Акӑ, паянхи кун асӑннӑ центр урлӑ кӑна Мускав облаҫӗнче Комсмольски тӑрӑхӗнчи 4 ҫын ӗҫлет.
2014 ҫулта пӗтӗмпе 15 ҫынна республика тулашӗнче ӗҫпе тивӗҫтерме планланӑ иккен. Пуш уйӑхӗнче Чулхула облаҫӗнчи «Монтаж-энерго», Воронеж облаҫӗнчи «Красинское», Тула облаҫӗнчи «Нива» тулли мар яваплӑ обществӑсене рабочисене ӗҫлеме ӑсатӗҫ. Ҫывӑх кунсенче Мускав хулине тата Волгоград облаҫне кайма кӑмӑл пуррисене ярассине пӗлтереҫҫӗ. Ӗҫ килӗшӗвне пӗр уйӑхран кая мар вӑхӑта ҫирӗплетмеллине пӗлтереҫҫӗ.
+1.3 °C